Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1968 έφερε μαζί του αρκετές αλλαγές. Καταρχήν, άλλαξε το όνομα της διοργάνωσης και το μακροσκελές European Nations Cup αντικαταστάθηκε από το σύντομο Euro, ονομασία η οποία έχει παραμείνει εως και σήμερα. Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή έχει να κάνει με τον τρόπο πρόκρισης στα τελικά του θεσμού καθώς η UEFA αποφάσισε τη θέσπιση γκρουπ αντί για νοκ άουτ αναμετρήσεις. Οι πρώτοι από τα οκτώ γκρουπ που δημιουργήθηκαν θα πήγαιναν σε νοκ άουτ αναμετρήσεις και οι νικητές αυτών θα προχωρούσαν στα τελικά του θεσμού.
Euro 1968 (Ιταλία)
Σχηματίστηκαν τα εξής οκτώ γκρουπ*:
1) Ισπανία, Τσεχοσλοβακία, Ιρλανδία, Τουρκία (προκρίθηκαν οι Ισπανοί)
2) Βουλγαρία, Πορτογαλία, Σουηδία, Νορβηγία (προκρίθηκαν οι Βούλγαροι)
3) Σοβιετική Ένωση, Ελλάδα, Αυστρία, Φινλανδία (προκρίθηκαν οι Σοβιετικοί)
4) Γιουγκοσλαβία, Δυτική Γερμανία, Αλβανία (προκρίθηκαν οι Γιουγκοσλάβοι)
5) Ουγγαρία, Ανατολική Γερμανία, Ολλανδία, Δανία (προκρίθηκαν οι Ούγγροι)
6) Ιταλία, Ρουμανία, Ελβετία, Κύπρος (προκρίθηκαν οι Ιταλοί)
7) Γαλλία, Βέλγιο, Πολωνία, Λουξεμβούργο (προκρίθηκαν οι Γάλλοι)
8) Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, Β. Ιρλανδία (προκρίθηκαν οι Άγγλοι)
*Η σειρά των ομάδων αντιστοιχει στις θέσεις που έλαβαν στη φάση των ομίλων
Οι οκτώ αυτές ομάδες μπήκαν σε κλήρωση και σχηματίστηκαν τέσσερα ζευγάρια, οι νικητές των οποίων θα περνούσαν στα τελικά της διοργάνωσης. Η Ιταλία προκρίθησε σε βάρος της Βουλγαρίας, η Σοβιετική Ένωση κέρδισε τη πρόκριση με αντίπαλο την Ουγγαρία, η Αγγλία κέρδισε την (τότε) κάτοχο του τίτλου Ισπανία και η Γιουγκοσλαβία πήρε τη πρόκριση από τους Γάλλους. Έτσι, Ιταλία, Σοβιετική Ένωση, Αγγλία και Γιουγκοσλαβία κέρδισαν τα τέσσερα "χρυσά" εισιτήρια.
Το λογότυπο της διοργάνωσης
Το Euro του 1968 ανέλαβε να φιλοξενήσει η γειτονική μας Ιταλία. Για πρώτη φορά έγινε χρήση όχι δύο, αλλά τριών γηπέδων. Τα στάδια Comunale (πλέον γνωστό ως Artemio Franchi), San Paolo χρησιμοποιήθηκαν για την ημιτελική φάση, ενώ τον αγώνα κατάταξης για τη τρίτη θέση και τον μεγάλο τελικό φιλοξένησε το Olimpico της Ρώμης (έδρα των Ρόμα και Λάτσιο).
Το γήπεδο του τελικού, Olimpico Stadio (όπως είναι σήμερα)
Τα ζευγάρια των ημιτελικών ήταν τα εξής: Η οικοδέσποινα Ιταλία κληρώθηκε να αντιμετωπίσει τη φιναλίστ του Euro 1964 και κάτοχο του τροπαίου του 1960, Σοβιετική Ένωση, ενώ οι Γιουγκοσλάβοι τέθηκαν αντιμέτωποι με την Αγγλία, που πραγματοποιούσε τη παρθενική της συμμετοχή στα τελικά του θεσμού του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Η πρώτη αναμέτρηση διεξήχθη στο San Paolo, με τον δεύτερο ημιτελικό να φιλοξενείται στο Comunale.
Στον πρώτο, χρονικά, ημιτελικό, οι γηπεδούχοι Ιταλοί κέρδισαν τη πρόκριση σε βάρος των Σοβιετικών με έναν παράδοξο, για τη δική μας εποχή τουλάχιστον, τρόπο. Το 90λεπτο πέρασε και καμία ομάδα δεν κατόρθωσε να σκοράρει κάποιο τέρμα, με τον διαιτητή της αναμέτρησης Kurt Tschenscher να προχωρά σε παράταση. Ωστόσο το σκηνικό δεν άλλαξε, ούτε οι Ιταλοί, ούτε οι περσινοί φιναλίστ μπόρεσαν να βρουν το δρόμο προς τα δίχτυα και έτσι και η παράταση ολοκληρώθηκε χωρίς νικητή. Αντί λοιπόν, να οδηγηθούν οι δύο ομάδες στη διαδικασία των πέναλτι (όπως γίνεται τώρα), ο κανονισμός όριζε πως ο νικητής θα αποφασίζονταν διαφορετικά: Ο διαιτητής θα έστριβε νόμισμα! Οι Ιταλοί "κέρδισαν" και έτσι προκρίθηκαν στον τελικό.
Ο δεύτερος ημιτελικός στο Comunale είχε νικητή στη κανονική διάρκεια. Η νικήτρια ομάδα ήταν αυτή της Γιουγκοσλαβίας, καθώς ο Dragan Dzajic νίκησε τον μεγάλο Gordon Banks, κίπερ των "λιονταριών", στο 87ο λεπτό της αναμέτρησης, χαρίζοντας τη πρόκριση στην ομάδα του. Οι Άγγλοι αντίθετα, αρκέστηκαν στο να διεκδικήσουν τη τρίτη θέση, με αντίπαλους τους πολύπειρους Σοβιετικούς.
Μπροστά σε 68,817 φιλάθλους που είχαν κατακλύσει τις εξέδρες του Olimpico, Αγγλία και Σοβιετική Ένωση αγωνίστηκαν με μοναδικό στόχο τη νίκη και τη τρίτη θέση στον θεσμό. Αυτή τη φορά ήταν σειρά των Άγγλων να χαμογελάσουν καθώς τα τέρματα των Bobby Charlton (39') και Geoff Hurst (63') έδωσαν τη τρίτη θέση στην ομάδα του Νησιού. Το 2-0 δεν άλλαξε και μπορεί κανείς να πει πως η υπερπροσπάθεια των Σοβιετικών στο ματς με την Ιταλία αλλά και η απογοήτευση τους από τον τρόπο που χάθηκε η πρόκριση, διαδραμάτισαν το ρόλο τους στην έκβαση της αναμέτρησης.
Στον τέλικο της διοργάνωσης, η γηπεδούχος Ιταλία αντιμετώπισε την Γιουγκοσλαβία. Ο τελικός έγινε στις 8 Ιουνίου, στο Olimpico και "κόπηκαν" περίπου 85,000 εισιτήρια. Οι Γιουγκοσλάβοι προηγήθηκαν με τέρμα του Dragan Dzajic στο 32ο λεπτό, ωστόσο οι Ιταλοί δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη. Στο 80' ο Domenghini φέρνει το ματς στα ίσια και οδηγεί τις δύο ομάδες στη παράταση. Εκεί δεν υπήρξε νικητής. Φυσικά, όπως είναι λογικό, θα ήταν τουλάχιστον απαράδεκτο να βγει ο νικητής με τον ίδιο τρόπο που οι Ιταλοί είχαν κερδίσει την πρόκριση. Έτσι ανακοινώθηκε πως θα διεξαχθεί εκ νέου ο τελικός, στις 10 Ιουνίου και στο ίδιο γήπεδο.
Η προσέλευση του κόσμου στον δεύτερο τελικό ήταν σαφώς χαμηλότερη και υπολογίζεται πως βρέθηκαν περίπου 55,000 άνθρωποι στις εξέδρες του γηπέδου της πρωτεύουσας. Ο τεχνικός των Ιταλών προχώρησε σε αρκετές αλλαγές στην βασική ενδεκάδα και ξεκίνησε τους Mazzola και Riva. Η δεύτερη αναμέτρηση δεν είχε καμία σχέση με την πρώτη και οι Ιταλοί καθάρισαν από το πρώτο ημίχρονο τους αντιπάλους τους, με σκόρερ του Riva (12') και Anastasi (31'). Οι Ιταλοί σήκωσαν το τρόπαιο για πρώτη φορά στην ιστορία τους!
Το γκολ του Anastasi που "κλείδωσε" τον τίτλο
Πρώτος σκόρερ:
Dragan Džajić (2 γκολ)
Ματς με τα περισσότερα εισιτήρια:
Πρώτος τελικός: Ιταλία-Γιουγκοσλαβία (85,000)
Διαιτητής τελικού:
Στη πρώτη αναμέτρηση: Gottfried Dienst (Ελβετία)
Στη δεύτερη αναμέτρηση: José María Ortiz de Mendíbil (Ισπανία)
Οι Πρωταθλητές Ευρώπης του 1968
Η Ελλάδα είχε καλή παρουσία στη προκριματική φάση και στον όμιλο της κατέλαβε τη δεύτερη θέση, χάνοντας τη πρόκριση από τους Σοβιετικούς. Οι πρωτοπόροι του ομίλου ήταν καλύτερη και η εθνική μας δεν κατάφερε σε καμία περίπτωση να κάμψει την ανωτερότητα τους. Στα προκριματικά αυτά είχαμε τη συμμετοχή και της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας. Αμφότερες αποκλείστηκαν στη φάση των ομίλων. Η κάτοχος του Euro Ισπανία ηττήθηκε στα προημιτελικά από τους Άγγλους και μάλιστα έχασε και τις δύο αναμετρήσεις. Οι Γιουγκοσλάβοι δεν κατάφεραν και πάλι να σηκώσουν το τρόπαιο, αν και συμμετείχαν στους δύο από τους τρεις τελικούς της διοργάνωσης (το 1960 και το 1968).
